ΠΑΛΙΑ ΚΑΙΓΑΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ – ΤΩΡΑ ΚΑΙΝΕ ΤΑ ΜΥΑΛΑ

(σύνθημα σε τοίχο στα Εξάρχεια)

Ας ξεχάσουμε ότι είμαστε οι πιο πολυμήχανοι, ότι όταν εμείς φιλοσοφούσαμε οι άλλοι έτρωγαν μπανάνες στα δέντρα, ότι για όλα φταίει η τρόικα και η πουτάνα η Μέρκελ κι ας κοιταχτούμε για μια φορά στον καθρέφτη.

Θα τρομάξουμε. Θα δούμε τον πιο καθυστερημένο λαό που υπάρχει να θεωρεί τον εαυτό του εγγονό του Σωκράτη. Πιο απλό κι επίκαιρο παράδειγμα απ’ τις Πανελλήνιες δεν έχω.  Δώδεκα χρόνια εκπαιδευτικής προσπάθειας καταλήγει σε μια ηλίθια χοντροστημένη μπίζνα που λέγεται Πανελλήνιες. Μια μπίζνα που ταϊζει τα φροντιστήρια ενώ οικογένειες πεινάνε για να δώσουν στα παιδιά τους μια ευκαιρία στο «όνειρο», που κάνει το δημόσιο σχολείο διακοσμητικό και, το χειρότερο, δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένας εξαντλητικός πνευματικός αυνανισμός του πιο ξύπνιου μέρους της κοινωνίας. Βάζει δεκαοχτάχρονα παιδιά με το μυαλό, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα, την ένταση, τη δύναμη, τη ζωή να ξεχειλίζουν, σ’ ένα δωμάτιο, σε μια καρέκλα για ένα χρόνο προσπαθώντας να γεμίσουν το μυαλό τους με σκατά. Να αποβάλλουν κάθε ίχνος σκέψης, κρίσης, αντίρρησης, αμφισβήτησης, λογικής. Αυτό δεν μεθοδεύεται, δεν υποκινείται αλλά επιβάλλεται.

Όταν τα Λατινικά είναι κείμενα για μανικιούρ, όταν η Λογοτεχνία είναι πέντε πεζά και πέντε ποιήματα, όταν τα Αρχαία είναι απ’έξω μεταφράσεις κειμένων, όταν η Βιολογία είναι αποστήθιση εξήντα σελίδων, η επιστήμη γίνεται συνώνυμο της αποβλάκωσης και της δημιουργίας κρετίνων. Το βιβλίο της Ιστορίας χρησιμοποιείται για να περάσει την πολιτική και ιδεολογική γραμμή του εκάστοτε Υπουργείου που αναθέτει τη συγγραφή του σε «αντικειμενικούς» ιστορικούς μελετητές ισοπεδώνοντας και καταπνίγοντας κάθε κριτική, κάθε αντίθετη άποψη βουτώντας τα κεφάλια των παιδιών σε μια εντελώς κατευθυνόμενη και μονομερή αντίληψη της Ιστορίας με τρόπο που υποτιμά πλήρως κάθε εγκεφαλική ικανότητά τους. Βενιζέλος καλόοος! Τρικούπης καλόοοος! Βασιλιάς κακόοοοοος!!! Κεμάλ κακόοοοοοοοος!!!!! Γκέγκε παιδάκια; Και το αγαπημένο μάθημα, η Έκθεση… Μια φορά γράφοντας το θέμα «Τι προσφέρει το Λύκειο στους μαθητές» είπα ότι δεν προσφέρει τίποτα απολύτως και το τεκμηρίωσα με πολύ περισσότερες από τριακόσιες λέξεις. Η φοβερή καθηγήτριά μου μου είπε ότι της άρεσε πολύ τόσο ο τρόπος που έγραφα, όσο και αυτά που έγραφα. Μετά άρχισε να μου φωνάζει ότι σε μια βδομάδα έχουμε εξετάσεις, ότι πρέπει να σοβαρευτώ επιτέλους και μου έβαλε μονάδα γιατί ήμουν εκτός θέματος. Και σοβαρεύτηκα. Έγραψα με όμορφα λόγια ανούσια πράγματα συμπυκνωμένα σε τριακόσιες λέξεις (γιατί η έκφραση ξεκινά από τις Πανελλήνιες να έχει όριο λέξεων και νοημάτων)  και επιβραβεύτηκα.

Σε όλη αυτή τη φάση γινόμαστε χαμστεράκια που καταβάλλουν απίστευτο κόπο γυρίζοντας άσκοπα έναν τροχό, υπομένοντας αυτό το ατέλειωτο ηλίθιο παιχνίδι για να τσιμπήσουν το τυράκι όταν παίξουν αρκετά καλά το παιχνίδι ώστε πάρουν ανταμοιβή από το αφεντικό.

Στην κοινωνία που λατρεύει την κατηγοριοποίηση, τη διαίρεση του συνόλου σε κουτάκια που ικανοποιούν και διαιωνίζουν τα κόμπλεξ της, όσοι έπαιξαν σωστά το παιχνίδι είναι πετυχημένοι και όσοι δεν τα κατάφεραν αποτυχημένοι. Και οι μεν και οι δε θα γίνουν άνεργοι που θα φωνάζουν στο Σύνταγμα εν τέλει, αλλά γι’ αυτό –είπαμε- φταίει η πουτάνα η Μέρκελ. Τα έχουμε λύσει όλα.

Η αλήθεια είναι ότι το μυαλό παραλύει, δεν κάνουμε τίποτα δημιουργικό, ενεργητικό, δεν φτιάχνουμε κάτι χρήσιμο, δεν παράγουμε τίποτα. Αδειάζουν οι τσέπες των γονιών μας για να γεμίσουν τα κεφάλια μας με σκατά που αποβάλλονται αμέσως μόλις τελειώσει το παραμυθάκι. Δεν παίρνουμε κανένα εφόδιο, αλλά μας δίνεται η εντύπωση ότι η γνώση και η επιστήμη είναι κάτι δεδομένο και αδιαμφισβήτητο, σταθερό, έτοιμο και μασημένο στο πιάτο. Μετά από αυτή την εμπειρία και μόνο που ακούμε τις λέξεις «βιβλίο», «ιστορία», «λογοτεχνία», «φιλοσοφία» βαριόμαστε. Μας κάνουν να μισήσουμε τα πιο δυνατά όπλα που θα μπορούσαν να μας ξυπνήσουν. Λογικό δεν είναι;

Aν είχα να διαλέξω συνομιλητή για μια γενική συζήτηση θα προτιμούσα έναν παππού του δημοτικού από τον πρώτο της Νομικής. Ο πρώτος της Νομικής δεν έχει να πει τίποτα καινούργιο, δεν έχει να μου δώσει τίποτα πέρα από αυτά που μπορώ να διαβάσω σ’ ένα αποστειρωμένο βιβλίο. Ο «αμόρφωτος» παππούς έχει ζήσει, έχει φτιάξει πράγματα, έχει προχωρήσει βήματα μπροστά  με τα σωστά εφόδια κι αρχές, έχει να μοιραστεί σοφές εμπειρίες που δεν είναι καταχωρημένες σε καμία βιβλιοθήκη, κι ας μην ξέρει ούτε πώς γράφεται η λέξη «Πανελλήνιες».

Και ξέρεις κάτι; Αν όλα αυτά σου ακούγονται πολύ θεωρητικά και φλου γάμα το μυαλό, τη σκέψη, την ευφυία, τη δημιουργικότητα που καταστρέφεται. Καταστρέφονται ζωές. Παιδιά χωρίς μεγάλη δύναμη και υποστήριξη παραλύουν απ’ το αφόρητο άγχος και την πίεση που υφίστανται από αυτή τη μαλακία. Για να μη μιλάω αόριστα αλλά συγκεκριμένα γι’ αυτά που ξέρω, ένα παιδί από τη Νέα Σμύρνη αυτοκτόνησε πέρσι γιατί δεν ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις αυτής της μαλακίας. Έχουμε καταντήσει να ζούμε σε μια κοινωνία όπου μερικά κωλομόρια είναι πάνω απ’ τη ζωή.

Προφανώς αυτή η φάση δεν θα αλλάξει- τουλάχιστον όχι άμεσα, γιατί βολεύει αυτούς που έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα πράγματα. Οι επιχειρήσεις βγάζουν λεφτά και το κράτος τούβλα σ’ έναν τοίχο που κρύβει κάθε ακτίνα ελπίδας. Εμείς και όσοι έρχονται μετά από μας είμαστε καταδικασμένοι να προσαρμοστούμε στο παιχνιδάκι, δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Αυτό που πρέπει να έχουμε πάντα στο άσχημα κακοποιημένο μυαλό μας είναι ότι στη ζωή δίνουμε πολύ περισσότερες από έξι εξετάσεις. Η επιτυχία και ακόμα περισσότερο η ευτυχία απέχουν αφάνταστα από οποιονδήποτε πενταψήφιο αριθμό μορίων.

Βαγγέλης Τσίρμπας